بد غذایی در کودکان | دکتر معینی روانپزشک

یکی از شکایت های نسبتا شایع در کودکان و گاهی نوجوانان و بزرگسالان بد غذایی است، شکایت هایی مثل:
نخوردن گوشت
نخوردن غذاهایی با طعم و مزه خاص یا بافت خاص
کم غذا بودن
بیرون دادن غذا از دهان و…
این علایم و مجموعه از علایم دیگر که در ادامه آورده شده اختلالی به نام “اختلال اجتناب یا محدودیت مصرف غذا یا ARFID” را شکل می دهد.

ARFID یا «اختلال اجتناب/محدودیت مصرف غذا» یکی از اختلالات خوردن است که اولین‌بار در سال ۲۰۱۳ در کتاب راهنمای DSM-5 مطرح شد و سپس در سال ۲۰۲۲ در دفترچه جهانی ICD-11 نیز آورده شد . این اختلال با اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی یا بولیمیا تفاوت دارد؛ در ARFID فرد با تصویر ذهنی بدن خود یا نگرانی از وزن سروکار ندارد، بلکه دلایل دیگری مانند اختلال یکپارچکی حسی، بی‌علاقگی به غذا یا ترس از خفگی یا استفراغ باعث محدودیت در خوردن غذا می‌شوند.
علل و عوامل زمینه‌ساز

برخی عوامل شناخته‌شده شامل :

بیش حساسیت حسی یا عدم یکپارچگی جسی: واکنش شدید به مزه، بو، رنگ، بافت یا دما
ترس یا اضطراب پس از تجربه ناخوشایند: مانند خفگی، استفراغ یا درد شکم هنگام غذاخوردن
بی‌علاقگی به غذا: افت اشتها یا عدم احساس گرسنگی
اختلالات همراه: شامل اضطراب، اوتیسم، بیش فعالی ، وسواس و افسردگی
عوامل ژنتیکی و محیطی: سابقۀ فامیلی اختلالات خوردن، تجربیات منفی کودکی یا فشار والدین

علائم و پیامدها

علائم رفتاری

* مصرف بسیار محدود غذا: انتخاب غذا فقط از میان چند مورد مشخص
* اجتناب از بافت، رنگ، مزه یا دماهای خاص
* پرهیز از غدا خوردن در موقعیت‌های اجتماعی خاص
* صرف زمان طولانی برای خوردن یک وعده
* عدم علاقه یا احساس زود سیر شدن هنگام غذا

پیامدهای جسمی

* کاهش وزن یا عدم رشد (در کودکان)
* کمبود مواد مغذی، کم‌خونی، ضعف عضلانی
* مشکلات گوارشی (یبوست، درد شکم)
* اختلال در فشار یا ضربان قلب، استئوپروز و مشکلات هورمونی

تأثیرات روانی و اجتماعی

* اضطراب قوی هنگام غذا خوردن
* احساس دوری یا انزوا از جمع
* افت تمرکز و عملکرد در مدرسه یا محل کار

شیوع

* شیوع در برنامه‌های درمانی نوجوانان: ۵–۱۴٪
* در میان کودکان: تا ۲۲٪ در موارد درمان روزانه
* در جمعیت عمومی: حدود ۰.۵–۵٪ .

تشخیص

تشخیص ARFID طبق معیارهای DSM-5–TR بر مبنای وجود اختلال خوردن همراه با حداقل یکی از موارد زیر است:

۱. کاهش وزن یا عدم رشد در کودکان
۲. کمبود تغذیه‌ای
۳. وابستگی به مکمل‌ها یا تغذیۀ لوله‌ای
۴. اختلال در عملکرد روانی-اجتماعی
و بدون دلیل دیگری مانند مشکلات پزشکی، عدم دسترسی به غذا یا احساس چاقی

تشخیص نیازمند معاینه فیزیکی، آزمایش خون و روانشناختی است.

درمان

روان‌درمانی

CBT-AR (درمان شناختی-رفتاری ویژه ARFID): شامل آموزش تغذیه، شناسایی افکار نامناسب، مواجهه تدریجی با غذاهای جدید، و طرح پیشگیری از بازگشت است. با موفقیت حدود ۴۰٪ تا نرخ بهبودی بیشتر در کودکان و نوجوانان .
* دیگر مداخلات رفتاری: مبتنی بر خانواده و مواجهه تدریجی (exposure therapy).

پمکمل‌ها و تغذیه

* استفاده از مکمل‌های غذایی یا تغذیه لوله‌ای در صورت نیاز
* درمان دارویی برای اضطراب یا افزایش اشتها ممکن است توصیه شود

پیش آگهی
با درمان زودهنگام و جامع، اغلب کودکان و بزرگسالان می‌توانند وضعیت تغذیه‌ای و روانی‌شان را بهبود بخشند.
اما این اختلال اگر درمان مناسب دریافت نکند، می‌تواند مزمن شود و سال‌ها ادامه یابد، و خطر جدی برای سلامت جسم و روان دارد

نمونه واقعی
یک مرد ۳۵ ساله بریتانیایی، زندگی‌اش را تنها با نان تست، غلات و آب‌نبات طی کرده — نمونه‌ای از ARFID شدید که باعث انزوا، مضیقه اقتصادی و احساس عدم تحمل اجتماعی شده است

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ