تیک در کودکان اغلب به صورت ناگهانی بروز پیدا می کند و برای بیشتر خانواده ها ترسناک و نگران گننده است. کودکی را تصور کنید که بعد ار اینکه از مدرسه به خانه می آید مادر متوجه پلک زدن های زیاد او یا صدا در آوردن او می شود. بیشتر این خانواده ها بعد از چند روز مقابله و جنگ با کودک! برای متوقف کردن این رفتارها (که نتیجه آن تشدید تیک است) با سرآسمیگی و استیصال به مطب مراجعه می کنند. ولی باید توجه داشت که تیک در دوران کودکی شایع است و معمولاً هم بعد از مدتی خودبهخود بهبود مییابند.
طبق تعریف تیک حرکات یا صداهای ناگهانی، تکرارشونده و غیرارادی هستند که انواع مختلفی دارد:
انواع تیک
۱. تیکهای حرکتی
تیک های حرکتی ساده: مثل چشمک زدن، پلک زدن زیاد، تکان دادن سریع سر یا شانه، جمع کردن بینی، حرکات لب یا فک.
تیک های حرکتی پیچیده:* ترکیبی از چند حرکت مثل پریدن، چرخیدن، بو کردن ،لمس غیراداری اشیا یا تقلید بی اراده حرکات دیگران
۲. تیکهای صوتی
تیک های صوتی ساده:* مثل صاف کردن گلو، عطسه زدن بی دلیل، خر خر کردن، سرفه بی دلیل، خرناس یا درآوردن اصواتی کوتاه (تکرارهای کوتاه یا صداهای خاص مانند «آخ»)
تیک های ثوتی پیچیده:* تکرار کلمات یا عبارات خود یا دیگران (تکرار طوطی وار)، درآوردن صدای حیوانات، فریاد، یا در موارد ی فحش دادن و الفاظ زشت و رکیک.
مدت زمان تیک
تیک گذرا: کمتر از یک سال
تیک مزمن: بیش از یک سال، فقط یک نوع تیک
سندرم تورت: بیش از یک سال با حداقل یک تیک حرکتی و یک تیک صوتی .
سن شیوع و روند بیماری
شروع معمول بین ۴ تا ۱۰ سال که شدت آن معمولا در ۸–۱۲ سالگی بیشتر می شود.
اغلب تیکها با بلوغ کاهش مییابند و در بزرگسالی ناپدید میشوند .
علائم همراه و عوامل تشدیدکننده
تکانه قبل از بروز تیک: یک احساس ناراحتی یا فشار قبل از تیک که با انجام تیک ای احساس کاهش مییابد.
تشدید با استرس، خستگی، هر نوع هیجان (مثبت یا منفی) یا اضطراب
همزمانی با سایر اختلالات: با اختلالاتی مانند بیش فعالی، وسواس، اضطراب، مشکلات یادگیری و اختلال طیف اوتیسم فراوان دیده می شود .
کی باید پیگیری کرد؟
بسیاری از تیکها ملایم و بیضررند، اما زمانی باید به روان پزشک مراجعه کرد که:
بیش از یک سال ادامه یابد.
تکرار زیاد و شدید که اختلال در فعالیتهای روزمره یا تحصیل ایجاد کند.
باعث درد، آزار جسمانی، یا مشکلات اجتماعی شود.
تشخیص و درمان
تشخیص: بر اساس مشاهده بالینی، سابقه تیک، ویدیو در خانه و بررسی شرایط همراه؛ معمولاً تست تصویربرداری انجام نمیشود .
مداخلات:
اگر تیک شدید نباشد، معمولاً توجه نکردن و حمایت روانی بهترین راه است .
در موارد شدید رفتاردرمانی اختصاصی تیک مثلا آموزش جایگزینی تیک با رفتار نامحسوستر (مثلاً تنفس عمیق به جای تیک لب) .
دارودرمانی: در موارد شدید از آبه خوبی از درمان دارویی استفاده می شود .